Filmrecensie 

Première Razzia ’42 LUX Nijmegen

Geschreven door Bas Aalders | 2 februari 2023

Na afloop van de documentaire Razzia ‘42 kon ik net als de andere aanwezigen even geen vragen stellen, eerst moest ik het laten bezinken. Naderhand kwamen vrij snel al de woorden “kennen, kunnen en voelen” bovendrijven in mijn gedachten. Wellicht komt dit niet alleen door deze documentaire, ik denk al sinds de toespraak van Joost van Roosendaal van vorig jaar tijdens Holocaust Memorial Day 2022 na over -van herinneren naar herdenken-. Hoe kunnen we deze geschiedenis “levend” houden, doorgeven aan nieuwe generaties, jonge mensen. Dat was ook min of meer het thema van de drie documentaires over de vervolging van de Joodse inwoners van Veghel “Is herdenken genoeg?”.

Voor mij is de documentaire Razzia ’42 een illustratie van kennen, kunnen en voelen.

Kennen in de zin van platte kennis vergaren. Liam van Rosmalen die de kennis opdoet van zijn overgrootvader en daardoor de zoektocht ingaat van wat er is gebeurd en wat het (voor hemzelf) betekend. Hier zit ook een dimensie in van identiteit, waar je op zijn leeftijd naar zoekt. Ik snap dat zijn oma trots op hem was. Het is duidelijk nog een zoektocht waarbij kennis een belangrijke rol speelt. Dat doe ik zelf ook, ik probeer steeds meer ervan te weten, maar is kennis ook de oplossing in deze? Is dit de manier waarop je aansluiting krijgt op dit onderwerp bij jonge mensen? “To plant …”

Kunnen in de zin van kennis omzetten in handelen in kennis delen. Dit deed Liam gisteren natuurlijk ook, maar Godfried Beumers en het maken van het theaterstuk was daarvoor de illustratie voor mij. Hij nam de kijker mee in het proces van het concipiëren en vormgeven van zijn bijdrage aan het herdenkingsprogramma. Zorgvuldig en integer, op zoek naar kenmerken van de persoon Tauber en de kern van de gebeurtenissen om daarover een indringend theaterstuk te maken. Het werd een vorm waarin mensen dit stukje geschiedenis konden volgen en dat nieuwsgierigheid kon oproepen over het grotere stuk geschiedenis waar dit binnen past. Voor mensen die de een of andere band met het onderwerp hebben was dit herdenken, voor een aantal mensen herinneren. Hoe is dit voor mensen die verder afstaan, grijpt het hen? 1 persoon is al waardevol. Is dit de oplossing voor een groter publiek? “To nurture …”

Voelen in de zin, leidt de kennis en de manier van brengen tot hechting doordat de mensen die het horen zich ook kunnen inleven, een klein venster krijgen op wat het echt betekent op (inter-)menselijk niveau, maar ook op samenlevingsniveau. Desiree de Wijze kreeg dit wat mij betreft op indrukwekkende wijze voor elkaar. Liefde en trots voor een vader (die hebben we allemaal), het delen van emotie, geen sentimentaliteit. Zij vertelde, tenminste zo herinner ik het me, niet te veel van wat haar vader heeft meegemaakt, maar wel een paar kenmerkende details. Kenmerkend voor de persoon die haar vader was en kenmerkend voor wat hij heeft moeten doorstaan. Het telefoonnummer op zijn arm, hij had alleen zijn leven maar om aan te geven bij terugkomst in Nederland. Je kon een band vormen met haar, met haar vader en met zijn geschiedenis die ook haar geschiedenis is geworden. “A seedling starting to grow …”

Uiteraard heb ik geen idee of dit ook op enige manier aansluit op/recht doet aan de bedoelingen van de makers van de documentaire. In wezen is dat ook niet zo belangrijk. Wat zij mogelijk hebben gemaakt is dat mensen gaan nadenken. Dat geldt zeker voor mij, ik kan het niet stoppen.

Bekijk andere recensies